Aelita

Aleksey N. Tolstoy’un 1923 yılında yazılmış ve pek çok dünya diline çevrilmiş yapıtı Aelita, çağın fizik, astronomi ve tarih görüşlerini sentezleyen bir serüven. Bir Sovyet mucidi ile eski bir Kızılordu neferi, Mars’ta yeni bir uygarlık savaşının içinde buluyorlar kendilerini. Sosyal eşitliği kurma iddiasındaki bir ülkeden gelip ilahi bir ilgi ve korkuyla karşılanıyorlar. “Göklerin Oğullarını” ilahi tahtlarından indiren ilk etken, çökmekte olan eşitsiz Marslı uygarlığının güzel prensesi Aelita’nın aşkı oluyor, ikincisi ise isyan. Yayımlandığından bu yana pek çok kez sinemaya uyarlanmış Aelita, zamanın göreliliği, roket fiziği, Sovyet sistemi gibi temalardan yararlanan yazarın “Batı’nın Çöküşü” teorileriyle tartışması olarak da değerlendirilir. ALEKSEY NIKOLAYEVIÇ TOLSTOY (1882-1945): Tiyatro, roman, şiir, masal gibi çok çeşitli türlerde yapıtlar kaleme alan Aleksey N. Tolstoy, Rus ve Sovyet edebiyatının önde gelen yazarlarındandır. Rusya’nın aristokrat ailelerinden Tolstoy’ların bir ferdi, ünlü yazar Lev Tolstoy’un da akrabası olan Aleksey N. Tolstoy, Puteşestviye na Severnıy Polyus (1900; Kuzey Kutbu’na Yolculuk) gibi tiyatro yapıtlarıyla başlayarak Rus edebiyatının altın çağı içinde kendine yer açmıştı. 1917 yılında aristokrat kökenli olduğu için Ekim Devrimi’nden kaçmasına rağmen 1923 yılında sevgi gösterileri arasında Sovyetler Birliği’ne döndü ve ölümüne dek orada kaldı. Bütün yapıtlarında alttan alta işleyen ince mizahi üslubuyla dikkat çekti. Şostakoviç’in satirik operası Orango’ya (1936) yazdığı libretto, yapıt tamamlanmamış olsa da bu alandaki önemli katkılarından kabul edildi. Batı’da özellikle 1936 yılındaki Pinokyo uyarlamasıyla yaygın ilgi gördü. İkinci dünya savaşı sırasında kitleleri Nazilere karşı mücadeleye çağıran pek çok yazı kaleme aldı ve Nazilerin gaz odalarındaki katliamlarını belgeleyerek Nürnberg Yargılamaları’na katkı sağladı. Pek çok yapıtı sinemaya ve televizyona uyarlandı. Diğer önemli yapıtları arasında, 2017’de televizyona uyarlanan Hojdeniye po Mukam (1921; Çarmıha Gerilirken), Emigrantı (1931; Sürgünler), Hleb (1937; Ekmek) bulunmaktadır.